Το έθιμο των Γιουρούκδων στην Αγία Παρασκευή Λέσβου.

 

Οι Γιουρούκοι ήταν ένας νομαδικός λαός που κατάγονταν από τη Μικρά Ασία και είχαν τη δική τους γλώσσα και πολιτισμό. Στη Λέσβο, οι Γιουρούκοι εγκαταστάθηκαν σε διάφορες περιοχές του νησιού, κυρίως στα ορεινά χωριά, όπου ζούσαν σε αντίσκηνα ή μικρές καλύβες. Ασχολούνταν με την κτηνοτροφία, τη ξυλοκοπία και τη χειροτεχνία. Είχαν ιδιαίτερα έθιμα και πίστευαν στον Ισλάμ, αλλά συμπαθούσαν τους Χριστιανούς και τιμούσαν την Παναγία. Μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923, οι Γιουρούκοι αποχώρησαν από τη Λέσβο και επέστρεψαν στη Μικρά Ασία. Σήμερα, υπάρχουν ακόμη Γιουρούκοι σε διάφορες περιοχές της Τουρκίας και των γειτονικών χωρών.

Οι Γιουρούκοι είναι μια Τουρκική εθνοτική ομάδα που κατάγεται από τους Ογκούζους, ορισμένοι από τους οποίους είναι νομάδες και κατοικούν κυρίως στα βουνά της Ανατολίας και εν μέρει στη Βαλκανική χερσόνησο. Το όνομά τους προέρχεται από το τουρκικό ρήμα yürü- (yürümek σε απαρέμφατο), που σημαίνει "να περπατάω", με τη λέξη yörük ή yürük να χαρακτηρίζει "εκείνους που περπατάνε, περιπλανώμενοι".  

Υπάγονταν στο Γιουρούκ Σαντζάκ, (τουρκ. Yörük Sancağı) που δεν ήταν μια εδαφική μονάδα όπως τα άλλα Σαντζάκ, αλλά μια ξεχωριστή οργανωτική μονάδα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Σύμφωνα με κάποιους, εκείνες οι φυλές που διέμεναν στην ανατολή του ποταμού Κίζιλ Ιρμάκ ονομάζονται Τουρκμένοι και εκείνες στη δύση Γιουρούκοι. Και οι δύο όροι χρησιμοποιήθηκαν μαζί σε οθωμανικές πηγές για τους Δουλκάδηρληδες Τουρκμένους που διέμεναν στη Μάρα και τη γύρω περιοχή. 

Οι Γιουρούκοι είχαν μεταφερθεί από το Ικόνιο, οι λεγόμενοι Κόνιαροι, στη Μακεδονία μετά την κατάκτησή της, για να κρατούν σε υποταγή τους χριστιανούς, που κατοικούσαν στις πεδιάδες και στους λόφους υποχρεώνονταν να δίνουν, κατά ορισμένες οικογένειες, ένα ορισμένο αριθμό ανδρών (Γιουρούκ ασκέρί) που διοικούνταν από τον Γιουρούκ Μπέη. 

Ένα από τα πιο παραδοσιακά και χαρακτηριστικά έθιμα της Αποκριάς στην Λέσβο είναι αυτό που αναβιώνει κάθε χρόνο στην Αγία Παρασκευή, ένα γραφικό χωριό στο κέντρο του νησιού. Το έθιμο ονομάζεται «Γιουνιά» και έχει τις ρίζες του από την περίοδο της τουρκοκρατίας, όπου οι Γιουρούκοι, ερχόταν στην Αγία Παρασκευή να γλεντήσουν στα καφενεία μαζί με τους ντόπιους. Οι Γιουρούκοι φορούσαν άσπρές στολές με κόκκινο φέσι. Το έθιμο διατηρήθηκε μέχρι σήμερα και κάθε χρόνο, το Σάββατο πριν την καθαρή Δευτέρα, οι κάτοικοι της Αγίας Παρασκευής ντύνονται σαν Γιουρούκοι και περπατάνε στους δρόμους, χορεύουν, τραγουδάνε και δίνουν μία αλλόκοτη και χαρμόσυνη νότα στη γιορτή όπου επιτρέπονται τα αδιάντροπα λόγια.